Doğu’Dan Batı’Ya Aydınlanmanın İzleri

Çağımız uygarlığının temel kavramlarının oluşturulduğu Avrupa Aydınlanması gökten inmedi. Tüm uygarlık verilerinde olduğu gibi Aydınlanma da geçmişteki insan çabalarının ortak ürünüydü. Avrupalı yazarların, Aydınlanmanın kökeni ya da kaynağını Rönesans, Reform’da arar bir bölümü de en çok İyonya Doğa filozoflarına kadar geri gider. Bu yeterli mi? Kesinlikle yeterli değil. Aydınlanmanın kaynağı çok daha gerilere gider.

Aydınlanmanın en önemli aracı olan yazıyı zamanımızdan yaklaşık 5200 yıl önce, günümüz Bağdat kentinin güneyi ile Basra Körfezi arasında yer almış Sümer Ülkesi’nde yaşayanlar icat etmişlerdir.  Çiviyazısı olarak adlandırılan bu yazının da gelişmesi yaklaşık 5000 yıl bir sürmüştür. Sümerliler bu uzun geçmişi olan süreci tam bir iletişim aracına dönüştüren çok önemli acılar olmuşlardır.  Dolayısıyla, Aydınlanmanın kaynağı çok daha gerilere gider.
Bu çalışmada tarihöncesinden başlayarak insanlığın en büyük ortak çabasının izlerini süreceğiz. Aydınlanmanın ilk odağının insan belleğini genişleten en önemli iletişim aracı olan yazıyı icat eden Sümerliler olduğunu, ikinci odağının mitsel düşünceden kurgusal (spekülatif) düşünceye geçişin olduğu İyonya, son aşamasının da çağdaş kavramların oluştuğu Avrupa Aydınlanması olduğunu düşünüyorum.