Haçlı Seferleri

Haçlı seferleri tarihine dair çalışmalarıyla tanınan İngiliz tarihçi Jonathan Riley-Smith’in (1938-2016) klasikleşmiş eseri Haçlı Seferleri, Susanna A. Throop’un katkılarıyla yepyeni ve güncel bir tartışma alanına davet ediyor okurunu. Ortaçağ’ın en önemli ve karmaşık olgularından birini ele alırken, vurucu bir soruyla başlıyoruz okumaya:
“Haçlı seferleri ne zaman sona erdi?”
Haçlı Seferleri, bu yerleşmiş geleneğin yalnızca Ortaçağ’daki etkilerini değil, 21. yüzyılda nasıl modern şiddet biçimlerinin temellerini attığını da analiz ederek, konuyu bugün hâlâ geçerli olan bir tartışma alanına dönüştüren, aynı zamanda akademik dünyada zaman içinde gelişen önemli bir araştırma alanının kapılarını aralayan bir başyapıt.
Riley-Smith ve Throop’un bu eseri, Haçlı seferlerini kutsal savaşın ötesinde, tüm Avrupa’yı şekillendiren bir hareket olarak sunuyor. Seferlerin yalnızca askerî çatışmalarla sınırlı olmadığını, aynı zamanda dinî, kültürel ve siyasi bir fenomen olarak dünya tarihindeki ve günümüzde devam eden etkisini de vurguluyor; tarih, toplumsal yapılar ve dinî şiddet arasındaki derin ilişkiyi inceliyor. Haçlı seferlerinin bir yandan “homojenleştirici”, diğer yandan “parçalayıcı” bir güç olarak dünya çapında nasıl etkiler yarattığını gözler önüne seriyor.
Güncellenmiş terminolojisi, genişletilmiş bölümleri, pek çok harita, çeşitli kavramların ve kişilerin anlatımlarını ihtiva eden metin kutuları ve görsellerle dolu bu kitap hem öğrencilere ve araştırmacılara dönemin karmaşık tarihini daha anlaşılır kılmayı hedefliyor, hem de bin yıl önce başlayan bu savaşların tarihî ve ideolojik boyutlarını keşfederken, etkilerinin günümüze kadar sürdüğünü ve bir hareket olarak hiç durmadığını; farklı dönemlerde, farklı coğrafyalarda nasıl evrildiğini ve modern dünyada hâlâ nasıl kullanıldığını göstererek meseleye yeni bir açıdan bakma imkânı sunuyor.
“Geç dönem Ortaçağ hümanistlerinin, Haçlı seferlerini medenî Avrupalılar ile barbar Osmanlılar arasındaki bir çatışma olarak gören anlayışı, zamanla dönüşerek, Haçlı Seferleri’nin aslında tüm taraflar için ‘medeniyetin ilerlemesine’ hizmet ettiği fikrine evrilmiştir.”