Sanatın Tüm Öyküsü

Sanatın tarihini bütüncül bir şekildeele alan bir kitap belli açmazlarla karşıkarşıyadır. Her şeyden önce insanoğlu30-35 bin yıldır kesintisiz olarak sanatüretmektedir. O halde böyle bir kitapbize adeta bir zaman yolculuğu vaatetmektedir. Ama zaman tünelininhangi duraklarında ne kadar duracakhangilerini uğramadan geçiverecektir?Bu ilk açmazı hemen bir diğeriizler. Sanat, yeryüzünün farklı coğrafyalarındaher toplum ve kültürdeeşzamanlı olarak süregelmiş, bugüneyaklaştıkça da nitelik ve nicelik olarakartış göstermiştir. Öyleyse kitap, bizeaynı zamanda bir dünya yolculuğuda vaat etmektedir. Peki, bu yolculukyeryüzünün hangi topraklarını kapsayacakhangi toplumları ve kültürleritanımamızı sağlayacak ve hangilerininuzağından geçip gidecektir?Bu iki temel açmaz, kaçınılmazolarak kitabın yazarının, editörününya da yayın kurulunun bilimsel ilkelereuygun olarak, eldeki kaynakları en etkinşekilde değerlendirerek ve kitabınana felsefesi ve amacını göz önündebulundurarak yaptıkları bir tercih, birseçimle çözülmeye çalışılır. Yine deçok iyi biliriz ki, hiçbiri bu zaman veyeryüzü yolculuğunda belli zamandilimlerini ya da toprakları göz ardı etmemekdurumundadır. Milattan önce 4.yüzyılın Atinasına, 16. yüzyıl İtalyasınaya da 20. yüzyıl başlarının Parisine yervermeyen bir genel sanat tarihi kitabıyoktur. Yolculuğun ana destinasyonlarıbellidir. Oysa, örneğin zengin ve çokkatmanlı sanat tarihine rağmen Anadolu,ilginç bir şekilde çoğu kez bu türkitapların kapsamı dışında kalmıştır.Bugünün sanatıSanatın Tüm Öyküsünün editörüStephen Farthingin bize vaat ettiği zamanve dünya yolculuğunda da bu anadestinasyonlara bağlı kalınmıştır. Ancakağırlık 19. yüzyıl ve sonrasına verilmiş,özellikle de günümüze yaklaştıkçaörnekler çoğaltılarak 2000li yılları daiçine alan bir içerik ortaya konulmuştur.Böylece benzer nitelikteki kitaplarınçoğunun fazlaca cesaret edemediği,ucundan değinip bırakıverdiği bugününsanatına yakın bir bakışı da içerenbir sanat tarihi görünümü sunmayıbaşarmıştır. Kitap, bir anlamda sanatıntarihini yaşayan sanatla bütünleştirmeçabası içine girmiştir.Sanatın tarihi sanat eserlerininoluşturduğu bir bütündür, o halde anakonusu bizzat sanat eserinin kendisidir.Ancak eserin ardındaki sanatçıve sanat koruyucusunun doğru birşekilde tanıtılması, sanatın siyasetle,tarihsel olaylarla, inanç ve felsefeyle,geleneklerle, bilimsel ve teknolojik gelişmelerleve toplumsal olgularla bağlantısınındoğru bir şekilde kurulmasıbütün bunlarla birlikte sanatçıların yada farklı anlatım biçimlerinin birbirleriüzerindeki etkisinin de iyice değerlendirilmesigereklidir. Ayrıca sanat;topraktan dijital teknolojiye, ağaçtaninsan bedenine her türlü malzemeyifarklı tekniklerle işleyerek çeşitlianlatım biçimleri geliştirmiştir. Mimari,resim, heykel, seramik, fotoğraf, kavramsanatı ve nihayet dijital sanatGenel bir sanat tarihi kitabı yada sanatın tüm öyküsünü anlatmaiddiasındaki bir kitap nasıl bir elemeyapacak, hangi eserleri, hangi sanatçılarıne kadar derinlemesine elealacaktır? Sanatın Tüm Öyküsü bütünbu sorunların üstesinden tutarlı biranlatım ve kurguyla geliyor. Kitabınbölümleri temel kronolojik yaklaşımıortaya koyacak şekilde birbirini izliyor;Tarih Öncesinden 15. yüzyıla; 15. ve16. yüzyıl, 17. ve 18. yüzyıl, 19. yüzyıl,1900den 1945e, 1946dan günümüze.Her bölümün öncesinde yer alangenel bir kronolojik cetvel, aynı zamandao bölümün içeriğine hızlı bir bakışaolanak sağlıyor. Örneğin 19. yüzyılsanatıyla ilgili bölüm Fransız AkademikSanatı, Kuzey Amerika Yerli Sanatı,Oryantalizm, Japon Sanatı, Realizm,Empresyonizm Çağı gibi çok sayıda altbölümden oluşuyor. Her biri konusundauzman yazarlar tarafından kalemealınan bu alt bölümlerin tanıtımınıiçeren sayfaların altında da o konuylabağlantılı tarihsel gelişmeleri kronolojikolarak veren bir Önemli Olaylar cetveliakıyor. Sözgelimi Fransız AkademikSanatının tanıtıldığı metnin altındayer alan bu önemli olaylar cetvelindenFransız Kraliyet Akademisinin 1816yılında iki farklı akademiyle birleşerekAcadémie des Beuax Arts adını aldığını,1863 yılında Paris Salon Sergisi jürisininbaşvuran eserlerin 3000den fazlasınıreddettiğini takip edebiliyoruz.Manzara resmiBunu izleyen iki sayfada, ele alınansanat dönemini, akımını ya da anlayışınıen etkin şekilde temsil edecekbir örnek eserin ayrıntılı incelemesinegeçiliyor. Örneğin Realizm akımını tanıtanmetnin ardından Jean-FrançoisMilletnin Başak Toplayan Kadınlarınıanlatan sayfalar geliyor. Resmin belirliodak noktaları üzerinde yoğunlaşankısımlarla bu eser analizi zenginleştiriliyor.Böylece, Başak ToplayanKadınlar resminin arka planındauzanan manzaranın anlamını çözüyor,o manzarada uzakta atının üzerindedikilen ufak bir leke halindeki topraksahibini görüyor, Milletnin başak toplamateması üzerinde on yıl çalışmışolduğunu öğreniyor ve köylü kadınlarınbaşındaki kırmızı ve mavi şapkalarınFransanın 19. yüzyılın ilk yarısındayaşadığı siyasi olayların simgesi halinegelmiş Fransız bayrağına bir göndermeolduğunu anlıyoruz. Aynı sayfalardayer alan Sanatçı Profili ile sanatçıdaha yakından tanıtılıyor. Pekçokörnekte ise çerçeve yazı olarak eserinanlaşılmasını kolaylaştıracak ekbilgiler yer alıyor. Realizm örneğinde,çerçeve yazıyı Barbizon Okulu oluşturuyorve Başak Toplayan Kadınlarıresmeden Milletnin manzara resmineyoğunlaşan bu ressam grubuyla bağlantısıüzerinde duruluyor.Kitabın bu kurgusu, Sanatın TümÖyküsünün genel kapsamlı bir sanattarihi kitabının temel açmazlarınıbertaraf etmesini sağlıyor. Kitabın iyiseçilmiş görsellerle zenginleştirilmesive baskı kalitesi Türkçede yayımlanmışbenzerleri arasında onu ayrıcalıklıbir yere koyuyor.